แทงบอล
โรคติดการพนัน (Pathological gambling)
...คนที่เล่นการพนันจนถึงกับเป็นโรค ที่เรียกว่า โรคติดการพนัน (Pathological gambling) มีลักษณะคล้ายกับการติดสารเสพติด คือ จิตใจจดจ่ออยู่กับการพนันตลอดเวลา ไม่สามารถคิดหรือทำอย่างอื่น มีความอยากเล่นที่ยากจะควบคุม ในที่สุดก็จะเล่นการพนันโดยไม่มีการยั้งคิด เวลาเล่นได้ก็เกิดความโลภอยากได้มากขึ้น เวลาเสียก็จะรู้สึกเสียดายมากอยากได้คืน ก็จะเล่นเพื่อแก้ตัว ในที่สุดก็ลงเอยด้วยการสูญเสียจำนวนมาก น่าแปลกที่คนที่เล่นการพนันแล้วเสีย ไม่ค่อยตระหนักในความจริงที่ว่ามีคนที่ประสบผลสำเร็จจากการพนันน้อยมาก เขามักจะคิดเข้าข้างตัวเองว่าเมื่อเสียแล้วน่าจะมีได้บ้าง การปลอบใจตัวเองแบบนี้ทำให้เขาไม่หยุดเมื่อเล่นเสีย การขาดสติควบคุมตัวเองเป็นอาการสำคัญประการหนึ่งของ โรคติดการพนัน
...ในมุมมองด้านสุขภาพ พบว่า การพนันมีผลกระทบต่อสุขภาพในวงกว้าง เช่น ความเจ็บป่วยทางกายจากความเครียดเรื้อรัง สูญเสียงาน และการเรียน เสียทรัพย์ ก่อปัญหาความรุนแรงในครอบครัว ปัญหายาเสพติด ไปจนถึงปัญหาอาชญากรรมในสังคม ในจำนวนผู้ที่เล่นการพนันทั้งหมด จะมีบางคนที่เล่นพนันจนเกิดปัญหาสุขภาพขั้นรุนแรงที่เรียกว่า อาการติดการพนัน (Pathological gambling) ซึ่งในเวชปฏิบัติ ผู้ป่วยกลุ่มนี้มักปกปิดปัญหาการติดพนันของตนเอง แพทย์ พยาบาลในเวชปฏิบัติควรจะคัดกรองและดูแลผู้ป่วยเหล่านี้อย่างไร
…นี่เป็นการระบุของ นพ.ทวีศิลป์ วิษณุโยธิน ผู้อำนวยการสำนักสุขภาพจิตสังคม กรมสุขภาพจิต กระทรวงสาธารณสุข ต่อกรณีปัญหามุมหนึ่งของ "สลากพนัน" ซึ่ง นพ.ทวีศิลป์ยังได้แจกแจงผ่าน "เดลินิวส์" ไว้ถึงลักษณะอาการของผู้ที่เข้าข่ายเป็นโรคติดพนัน ซึ่ง น่าจะลำดับให้เห็นกันเป็นข้อๆ อีกครั้ง กล่าวคือเด็กที่เข้าข่ายมีอาการจากจิตใจต่อเนื่องถึงพฤติกรรม ว่าจะเป็นโรคติดพนัน
จะมีลักษณะ 9 ข้อ หลักๆ ดังนี้..
1. มีพฤติกรรมคิดหมกมุ่นในเรื่องการพนันอยู่ตลอดเวลา
2. พบว่ามีการเพิ่มปริมาณความถี่ในการเล่นพนันหรือเพิ่มจำนวนเงินเล่นพนันขึ้นเรื่อยๆ
3. มีความคิดที่พยายามจะหยุด ลด ละ เลิกเล่นพนัน หลายครั้ง แต่ไม่สำเร็จ
4. ใช้การเล่นพนันเป็นทางออกในการหนีปัญหา
5. แม้ว่าจะเล่นพนันเสียจนเป็นหนี้ แต่ก็จะใช้วิธีเล่นพนันเพิ่มขึ้นเพราะหวังได้เงินใช้หนี้
6. มักพูดปด ปกปิด เพื่อนหรือคนในครอบครัว
7. ทำเรื่องผิดกฎหมาย เพื่อนำเงินมาเล่นพนัน
8. มีปัญหาสัมพันธภาพกับเพื่อนและครอบครัว
9. ขอยืมเงินผู้อื่นเพื่อไปจ่ายหนี้พนัน
สาเหตุ
...มีคนเคยศึกษาพฤติกรรมคนที่เป็นโรคติดการพนัน และโรคอื่นๆที่มีปัญหาคล้ายๆกันในเรื่องการควบคุมตัวเอง พบว่าสมองบางส่วนมีการทำงานน้อย ทำให้เขาต้องพึ่งพากิจกรรมที่มีความตื่นเต้นสูงๆ จึงจะเกิดความสุขได้ ในสมองของมนุษย์มีบริเวณหนึ่งที่เรียกว่า อมิกดาลา (Amygdala) เป็นศูนย์กลางของความพึงพอใจ เมื่อเราเป็นเด็กทำความดีแล้วมีคนชื่นชม ความรู้สึกประทับใจนั้นจะเก็บสะสมไว้ที่อมิกดาลานี้ ทำให้อยากทำสิ่งนั้นอีก กลไกนี้เป็นส่วนหนึ่งของระบบแรงจูงใจของมนุษย์เรา ความพึงพอใจในชีวิตอาจมีหลายด้าน หลายกิจกรรม การมีกิจกรรมที่สร้างความรู้สึกดีๆเช่นนี้ทำให้เรามีวิธีสร้างความพึงพอใจ ส่วนตัว เรียกว่าวงจรของความพึงพอใจ (Pleasure circuit) บางคนมีวงจรเช่นนี้มาก บางคนมีน้อย ขึ้นอยู่กับพื้นอารมณ์ และประสบการณ์การเรียนรู้ในชีวิตที่ผ่านมา คนที่จะมีปัญหาได้ง่ายคือคนที่ขาดวงจรชีวิตที่มีความสุข เขาก็จะแสวงหาจากกิจกรรมอื่นที่ทำให้รู้สึกพอใจได้ง่าย เช่น การพนัน สารเสพติด เพศสัมพันธ์ ซึ่งล้วนแล้วแต่จะกระตุ้นความตื่นเต้น หรือความสุขช่วงสั้นๆ อย่างทันอกทันใจ คนพวกนี้มักอดทนรอคอยความสำเร็จหรือรางวัลไม่ได้นาน ทำให้หาวงจรความพึงพอใจได้ยากจากกิจกรรมทั่วๆ ไป
...ถ้าวิเคราะห์จิตใจคนที่เล่นการพนัน เขาจะเป็นประเภทแสวงหาความตื่นเต้น ต้องการความสุขจากจินตนาการ เวลาเล่นการพนันประสบการณ์ที่หลายคนชอบมาก คือการได้ลุ้น ตรงนี้สร้างความสุข ความพึงพอใจได้มากๆ แม้ว่าการลุ้นนั้นได้ผลบ้างไม่ได้ผลบ้าง แต่เขาจะจำได้แม่นเฉพาะตอนที่ประสบผลสำเร็จ
การดูแลรักษาเบื้องต้น
1. คัดกรองการเล่นพนันในผู้ป่วยที่มีปัจจัยเสี่ยง
2. รับฟังปัญหาจากผู้ป่วย โดยไม่ตัดสินที่การกระทำ
3. ตระหนักและเฝ้าระวังถึงปัญหาการฆ่าตัวตายในกลุ่มผู้ป่วยที่มีความเสี่ยง
4. ประเมินมูลเหตุหรือเหตุผลในการเล่นพนัน
5. ขออนุญาตผู้ป่วย ให้ครอบครัวเข้ามามีบทบาทในการช่วยรักษา
6. รักษาโรคที่เกิดร่วม (Comorbid disease) กับการติดพนัน เช่น ติดสุรา โรคซึมเศร้า ฯลฯ
7. ปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านจิตบำบัด และการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม (Cognitive behavioral therapy)
คำแนะนำ
...ใครที่มีปัญหาเป็นโรคติดการพนัน สามารถโทรไปขอคำปรึกษาได้ที่ กรมสุขภาพจิต 1323 นะครับ ไม่ต้องอายใคร สมควรจะอายตัวเองมากซะกว่า หาทางเลิกดีกว่าครับ ก่อนที่ชีวิตคุณจะเสียหายมากไปกว่านี้
